Fort Malakoff wybudowano w latach 1857-1860 rękoma pruskich żołnierzy. Miejsce stało się integralną częścią Twierdzy Głogów.  Obiekt stanął w miejscu strategicznym zaraz obok  ujścia tzw. Starej Odry do Odry. Właśnie tutaj istniało duże prawdopodobieństwo sforsowania rzeki o czym można przekonać się naocznie odwiedzając okolice. 

Swój wygląd Barbakan zawdzięcza w dużej mierze osiemnastowiecznemu dziełu Montalembert’a La fortification perpendiculaire (Fortyfikacja prostopadła).  Turm Reduit możemy przetłumaczyć na "Wieża artyleryjska". Jak sama nazwa wskazuje, był to obiekt o charakterze stricte militarnym i każdy szczegół projektu był podporządkowany tej funkcji. Ta budowla nawet dzisiaj wydaje się futurystyczna i nieco nienaturalna. Sądzę, że dzieje się tak w dużej mierze za sprawą powszechnie obecnej w obiekcie symetrii.

Malakoff ma kształt walca, którego średnica wynosi w przybliżeniu 20 metrów, jego wysokość to ok. 8 metrów. Stropodach jest pokryty dwunastocentymetrowymi płytami z piaskowca, które zostały zasypane ziemią. Obok drzwi  wejściowych znajdują się dwie wysunięte okrągłe kaponiery („kocie uszy”), które służyły do obrony wejścia. Są rozmieszczone symetrycznie względem drzwi. Grubość murów sięga 4 metrów.

Obiekt posiadał 2 kondygnacje (kondygnacja naziemna i piętro). W kondygnacji naziemnej rozmieszczono okratowane okna, były to stanowiska dla broni strzeleckiej i artyleryjskiej (dzisiaj nie ma już w oknach krat, ale pamiętam, że niektóre istniały jeszcze w 2001 roku). Na drugiej kondygnacji funkcjonowały stanowiska artyleryjskie (umieszczone w specyficznych wnękach w murze).  Podłoga tej kondygnacji już nie istnieje, uległa zawaleniu w roku 1945, podczas oblężenia Głogowa.  Pod oknami na drugim poziomie widać małe prostokątne otwory  – są to otwory wentylacyjne.

W środku budowli znajduje się wieża, pełniąca rolę „klatki schodowej”, którą można było się dostać na wyższy poziom, w podłodze tej wieży zlokalizowano studnię głębinową, która wpływała dodatnio na przystosowanie Turm Reduit do odizolowanej obrony.  Budowlę otoczono fosą i wałem ziemnym a jedyną drogą prowadzącą do tego miejsca była wąska kamienna droga otoczona nasypem, która łączyła Barbakan z jego bazą koszarową (tzw. Wasser Redoute, zbudowana w roku 1754). Struktura Turm Reduit nie uległa zmianom konstrukcyjnym do dzisiaj, jednak w czasie trwania I wojny światowej (1914-1918) Malakoff został poważnie zmodernizowany – wymieniono uzbrojenie i doprowadzono elektryczność.  

Znaczenie miejsca malało w związku z podpisanymi w 1902 roku umowami dotyczącymi „likwidacji” Twierdzy Głogów. Jednak w czasie II wojny światowej miasto zostało ponownie przemianowane na twierdzę  (tym razem była to twierdza w wydaniu III Rzeszy - Festung Glogau). Barbakan stał się miejscem bazowym dla ciężkich dział przeciwlotniczych a następnie szpitalem polowym. Przetrwał jednak wojnę w relatywnie dobrym stanie, chociaż efektem tego okresu są pęknięcia w strukturze obiektu, zawalenie podłogi pierwszego poziomu oraz kilka pęknięć i śladów po pociskach artyleryjskich.

Poważniejszym zniszczeniom miejsce uległo chwilę po wojnie – zasypano studnie głębinową oraz fosę wokół obiektu, zdemontowano praktycznie całe wyposażenie wewnętrzne oraz drzwi a także granitowe schody „klatki schodowej”  (wieża w środku). Dzieła destrukcji dopełnił późniejszy brak zabezpieczenia obiektu.

Dzisiaj Barbakan jest miejscem mocno pokrytym graffiti (stąd taka a nie inna poetyka strony) i jest praktycznie całkowicie pozbawiony elementów stalowych (rozkradzione przez szabrowników). Pęknięcia w strukturze budowli w połączeniu z wilgotnym otoczeniem i zimowymi temperaturami powoli rozsadzają  Turm Reduit. W okresie letnim często można w tym miejscu trafić na „nieformalne wydarzenia kulturalne” przy ognisku, natomiast w okresie zimowym Barbakan bywa schronieniem dla bezdomnych.

Michał Urbanowski

Źródła:
Krzysztof Motyl, Wieża artyleryjska (Turm Reduit, Fort Malakoff), http://www.glogow.pl/twierdza/turm.htm, dostęp: 18.11.2013.
R. Rokaszewicz, Twierdza Głogów, Głogów 1996
Karta ewidencyjna obiektu, nr ewidencyjny: 89D